Van de Zuid-Afrikaanse sneeuw naar Pakistan

Hola Tod@s,

Ik begon aan dit bericht van mijn hotelkamer in Abu Dhabi, in de Verenigde Arabische Emiraten toen ik onderweg was naar Islamabad om met Abby herenigd te worden, en om aan een nieuwe baan binnen CRS te beginnen.

Mijn laatste weken in Lesotho zijn behoorlijk intensief geweest en ik heb niet echt de kans gehad om me lekker voor te bereiden op mijn voorlopige permanente vertrek uit Afrika. Dat zit zo. De wereld voedselprijzen zijn het afgelopen jaar enorm gestegen. In Nederland is dat een stijging van 3% geweest, maar in ontwikkelingslanden gemiddeld ruim 10%. Als je bedenkt dat het overgrote deel van de inkomens hier simpelweg aan voedsel besteed worden, dan kun je je voorstellen dat 10% prijsstijging er behoorlijk inhakt. Het vermoeden is dat wereldwijd tientallen miljoenen mensen plots onder de armoedegrens zijn komen te leven.

CRS probeert over de 100 landen waar ze werken een duidelijk beeld te krijgen van wat de consequenties zijn voor de lokale bevolking. Dat betekende in Lesotho dat ik een assessment mocht gaan doen in een van de meest afgelegen gebieden, namelijk in het berggebied rondom Bobete in de "mountain livelihood zone".

Omdat dat dorpje op iets van 130 kilometer van Maseru ligt en toch pas na 7 uur auto rijden te bereiken is werd ik ingevlogen door MAF, oftewel de Flying Doctors. Een kleine groep idealistische piloten vliegen voor weinig geld cesna's door de bergen om zieke mensen naar ziekenhuizen te brengen en doktoren of andere hulpverleners (moi?) ergens af te zetten. In mijn geval was het een Nederlandse piloot die al een jaar of 5 voor een appel en een ei dit werk doet in Lesotho. Hij vloog me in 34 minuutjes over het ronduit dramatische berglandschap van Lesotho naar de grasbaan van Bobete. Het is moeilijk niet heel erg veel respect te hebben voor het werk dat deze mensen doen.

In Bobete aangekomen werd ik eerst naar het Guest House gelopen. Ik heb nu al in verschillende Guest Houses van CRS overnacht, en het ene Guest House is zeg maar niet het andere Guest House. Omdat Bobete geen electriciteit heeft, soms stromend water, er nauwelijks voldoende te eten is, en bouwmaterialen niet zomaar die bergen opgesleept kunnen worden, sliep ik met twee collega's in een stenen huisje, in gare bedden met dikke fleece dekens. Er was geen licht en dus zaten we 's avonds bij een gaslampje een beetje naar elkaar te staren, totdat we rond een uur of acht maar naar bed gingen - veel meer was er toch niet te doen. Voor de gezelligheid was het goed dat ik een flesje whiskey in de tas had gestopt "voor de lange koude nachten".

Overdag ging ik met een team van drie mensen door de bergen naar de verschillende huisjes om mensen te interviewen over hoe zij de prijsstijgingen ervaren, en hoe ze ermee omgaan. In Bobete is ruim 30% van de bevolking HIV geinfecteerd, is er totaal geen economie en mensen zijn volledig afhankelijk van landbouw die nauwelijks van de grond komt vanwege slechte technieken, vorst, ziekte en gebrek aan water. Het is niet zoals in Honduras waar de meeste arme plattelandsgezinnen altijd een bananenboom, wat mais en fruitbomen hadden. Hier hadden mensen eigenlijk gewoon niets. Het was onder meer mijn taak om te bekijken wat voor duurzame oplossingen er te bedenken vielen voor deze gemeenschap om om te gaan met hoge die voedselprijzen, maar er zijn gewoon bijna geen alternatieven. Het eerste alternatief is voedselhulp - op een of andere manier voedsel distribueren - maar dat maakt mensen afhankelijk en misschien lui, en is ook niet duurzaam. De beste oplossing is betere landbouw, maar dat heb je in een jaar niet van de grond. Een enorm lastige situatie dus.

Desondanks was het wel heel gaaf om met het team op pad te zijn. We interviewden alleenstaande moeders die buiten hun eigen 2 kinderen ook nog 2 aidswezen opgenomen hadden, er was een gehandicapte man die in een rolstoel zit door een ongeluk in een Zuid Arikaanse mijn (en daarvoor $133 per maand krijgt - zijn familie is relatief rijk daardoor), en een stel bezopen herders die het geld dat verdiend was met de verkoop van een schaap aan het opzuipen waren in 1 van de 2.5 winkels in de hele gemeenschap. Alles bij elkaar denk ik dat dit de meest troosteloze situatie was die ik tot nu toe heb gezien: geen salaris uit werk en landbouw dat nauwelijks iets opbrengt, samen met hoge HIV is een gemeenschap zonder toekomst.

Alle organisaties proberen voedseldistributie zoveel mogelijk te voorkomen, en sommige VN organisaties die als enige bestaansreden hebben om juist wel voedsel te distribueren bakken er in Lesotho bar weinig van, maar uiteindelijk zal het toch zover komen. Mijn aanbeveling was in ieder geval om een oud irrigatienetwerk weer in ere te herstellen met de gemeenschap (een 'food for work' systeem) en beter landbouwtechnieken aan te leren. Zulke projecten zijn relatief goedkoop en kunnen een langdurige impact hebben, en sluit ook aan bij waar de mensen zelf om vragen. En er zal veel meer geld in HIV/Aids preventie en ondersteuning gestoken moeten worden.

De laatste nacht dat ik in het veld was was enorm koud, een graad of 6 onder het vriespunt (winter op het zuidelijk halfrond) en in zo'n niet geisoleerd huisje, maar dat had wel als resultaat dat ik de volgende ochtend iets heel moois kon zien: de prachtig besneeuwde velden en toppen van The Kingdom in the Sky - Lesotho. Heb ik zonder de Kilimanjaro te beklimmen toch nog in de Afrikaanse sneeuw gestaan.

Die sneeuw werd nog bijna problematisch, want mijn taxi - het MAF vliegtuig - land op een blubberbaan, en de piloot moest eerst even een "fly by" doen om te kijken of het wel kon. Uiteindelijk landde hij in een wolk van modder en water, en kon ik toch nog naar de "beschaafde wereld". We moesten eerst nog even een lange vlucht naar Thaba Tseka maken (7 minuten), waar we een zeer zieke patient ophaalden (achterin de cesna op een stretcher, voetjes onder mijn stoel) en daarna om de sneeuwwolken heen over de witte bergen terug naar Maseru.

Aangekomen in Maseru was het, buiten heerlijk warm (15 graden), hard werken om het eindrapport klaar te krijgen. Ik heb het er in twee lange dagen uitgeperst, En daarna ben ik doorgevlogen naar Pakistan. Ik werd met de auto van Maseru naar Bloemfontein in Zuid Afrika gebracht, en vloog vervolgens van "Bloem" naar "Joburg", en van Joburg ging ik na een nachtje slapen in Abu Dhabi door naar Pakistan, alwaar ik herenigd ben met mijn vrouw - en splinternieuwe collega - Abby.

Zuidelijk Afrika is heel erg goed bevallen, en het was best een beetje jammer om alweer te vertrekken. Maar Pakistan zat al z lang in de planning, dat het eindelijk kunnen beginnen daar een beetje aanvoelde als een soort van "thuiskomen". Dat is wel raar als je bedenkt dat we het laatste jaar in 5 huizen in vier verschillende landen op drie verschillende kontinenten gewoond hebben. "Thuis" is dus een beetje lastig concept nog op het moment, maar daar gaan we nu wel de tijd voor krijgen. Over Pakistan en hoe het ons hier vergaat later meer.

Groetjes,

Niek

P.S.: Poepen in een latrine in de sneeuw van Lesotho is NIET leuk.
P.P.S.: Een half pond koeienmaag en -darm als lunch is ook niet leuk.
P.P.S.: Het is moeilijk nee zeggen tegen een aangeboden koeieningewandenlunch in een gemeenschap waar 90% van de huishoudens maar eens in de week vlees eet.
P.P.S.: Ik heb maar een keer hoeven kokhalzen en kon dat best goed verborgen houden.
P.P.S.: Handschoenen en een muts en drie truien en een hip trainingsjack zijn niet voldoende om wind en -6 te weerstaan.
P.P.S.: Er is geen electriciteit of water in die bergen in Lesotho, maar op het juiste heuveltje kon ik met mijn mobieltje wel Abby op d'r mobiel in Islamabad bellen.